Iταλία – Καφέ αρκούδα των Απεννίνων (Ursus arctos marsicanus)
Κατανομή:
Η καφέ αρκούδα των Απεννίνων (Ursus arctos marsicanus) είναι ένα ιταλικό ενδημικό υποείδος των Κεντρικών Απενίνων Όρεων, ταξινομημένο ως Κρισίμως Κινδύνεύον από την Κόκκινη Λίστα του IUCN (Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης). Αυτό το υποείδος παρουσιάζει σημαντικές γενετικές, συμπεριφορικές και μορφολογικές διαφορές από την ευρωπαϊκή καφέ αρκούδα, που προκλήθηκαν από μια μακρά περίοδο απομόνωσης (χιλιάδες χρόνια, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μελέτες). Η εξάπλωση της καφέ αρκούδας των Απεννίνων στην Κεντρική Ιταλία μειώθηκε σταδιακά από τον δέκατο έβδομο αιώνα, με εμφανή συρίκνωση τα τελευταία 200 χρόνια, κυρίως λόγω των ανθρωπίνων διώξεων, μέχρι την καθιέρωση προστασίας της από την νομοθεσία στην Ιταλία το 1939.
Επί του παρόντος, το εύρος του πληθυσμού περιλαμβάνει το Abruzzo, το Εθνικό Πάρκο Lazio e Molise και τη Ζώνη Εξωτερικής Προστασίας του, το Εθνικό Πάρκο Majella, το Φυσικό Απόθεμα – WWF Oasis Gole del Sagittario, το Φυσικό Απόθεμα Monte Genzana e Alto Gizio και άλλες γειτονικές ορεινές περιοχές, για εκτιμώμενο συνολικό εύρος 4.392 km2. Μια σποραδική παρουσία ακανόνιστων ατόμων ανιχνεύεται σε μια περιοχή 10.000Km2 κατάλληλου οικοτόπου που περιλαμβάνεται σε 5 περιφέρειες και 12 επαρχίες.
Μέγεθος πληθυσμού:
Ο μικρός εναπομείναντας πληθυσμός αυτού του ενδημικού υποείδους υπολογίζεται σε 50 (CI 45-69) άτομα στην κεντρική περιοχή της εξάπλωσής του. Η δημογραφική τάση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την γεωγραφική εξάπλωσή του, καθώς η αύξηση του αριθμού των ατόμων είναι δυνατή μόνο εάν οι αρκούδες διασκορπίζονται από την περιοχή του πυρήνα προέλευσης σε νέες περιοχές.
Η δημιουργία νέων προστατευόμενων περιοχών κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90 διαμόρφωσε μια αυξημένη διαθεσιμότητα προστατευμένων εκτάσεων καθώς και την αυξημένη παρακολούθηση, με αποτέλεσμα την αυξημένη ικανότητα ανίχνευσης της παρουσίας της αρκούδας. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία 20 χρόνια, έχουν εντοπιστεί αρκετά θετικά δείγματα επέκτασης της κατανομής και αυτά περιλαμβάνουν τόσο επαληθευμένα σημάδια παρουσίας αρκούδας όσο και παρουσία θηλυκών με μικρά εκτός της περιοχής του πυρήνα. Αυτό το τελευταίο δεδομένο έχει ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της διατήρησης του πληθυσμού των αρκούδων.
Υπό αυτό το πλαίσιο, το Εθνικό Πάρκο Majella έχει κεντρικό ρόλο καθώς εντός του έχει ανιχνευθεί μια σταθερή παρουσία αρκούδας από το 2012, με τουλάχιστον 3 αναπαραγωγικά θηλυκά και εκ των οποίων τουλάχιστον τα δύο από αυτά γέννησαν 5 μικρά μέσα σε 4 χρόνια (2014 -2018).
Κατάσταση διατήρησης:
Στις μέρες μας, η καφέ αρκούδα των Απεννίνων είναι σε καθεστώς κρισίμως κινδυνεύοντος είδους. Οι σημαντικότερες απειλές για τη διατήρησή της έχουν εντοπιστεί στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προστασία της αρκούδας (PATOM) και πρόσφατες μελέτες προσδιορίζουν το υψηλό ποσοστό ανθρωπογενούς θνησιμότητας ως τον πιο σημαντικό παράγοντα για μια αποτελεσματική στρατηγικής διατήρησης.
Όλα τα έγγραφα για την προστασία της καφέ αρκούδας των Απεννίνων μπορούν να αναζητηθούν στον ιστότοπο του Ιταλικού Υπουργείου Περιβάλλοντος στο παρακάτω link: https://www.minambiente.it/pagina/piano-dazione -the-protection-dellOrso -Marsicano-PATOM
SOS το έγραψα και δίπλα, το link δεν λειτουργεί
Βιότοποι:
Το εκτιμώμενο εύρος πληθυσμού (4.392 km2) περιλαμβάνει δύο ξεχωριστές περιοχές: Μια μεγαλύτερη που περιλαμβάνει την κεντρική και ιστορική περιοχή παρουσίας της αρκούδας και μία μικρότερη στο Εθνικό Πάρκο Monti Sibillini, στην οποία συχνάζουν ενήλικες αρσενικές από το 2006 έως το 2010. Το 46,8 % της κατανομής της καφέ αρκούδας των Απεννίνων περιλαμβάνεται σε προστατευόμενες περιοχές και το 59,4% σε περιοχές του δίκτυου Natura 2000. Ως εκ τούτου, το 63,5% του κατανομής συμπίπτει με προστατευόμενες περιοχές.
Η διαθεσιμότητα κατάλληλων ενδιαιτημάτων φαίνεται να επαρκεί για να υποστηρίξει έναν βιώσιμο πληθυσμό αρκούδας στα Απέννινα Όρη. Ως εκ τούτου, όπως επιβεβαιώνεται από τις πιο πρόσφατες μελέτες, η ποιότητα των ενδιαιτημάτων αυτή τη στιγμή είναι θετικοί παράγοντες για τη διατήρηση της αρκούδας. H τρέχουσα διαθεσιμότητα κατάλληλων οικοτόπων πρέπει να διατηρηθεί και για το μέλλον, όπως και η μεταξύ τους συνδεσιμότητα.
Θνησιμότητα:
Οι αιτίες θανάτου της καφέ αρκούδας των Απεννίνων είναι τόσο φυσικές όσο και ανθρωπογενείς. Η ανθρωπογενής θνησιμότητα (παράνομες θανατώσεις ή τροχαία ατυχήματα) είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου για αυτόν τον πληθυσμό. Λαμβάνοντας υπόψη τα καλά ποσοστά γεννήσεων και την διαθεσιμότητα κατάλληλων ενδιαιτημάτων για το είδος, η ανθρωπογενής θνησιμότητα, που σχετίζεται επίσης με τη σύγκρουση ανθρώπου- αρκούδας, θεωρείται η κύρια απειλή για τη διατήρηση αυτού του μικρού πληθυσμού.
Η οδική θνησιμότητα (τροχαία) μπορεί να είναι ένας πολύ κρίσιμος παράγοντας καθώς δρόμων υπάρχουν τόσο κατάλληλους για την αρκούδα οικοτόπους όσο και σε περιοχές που τους συνδέουν μεταξύ τους. Το 2019 δύο ενήλικες θυληκές αρκούδες σκοτώθηκαν κατά μήκος ενός δρόμου σε μια περιοχή σύνδεσης μεταξύ του Abruzzo, του Lazio e Molise NP, του Majella NP και της περιοχής Northern Molise. Αυτό το δραματικό γεγονός προκάλεσε μια ανυπολόγιστη απώλεια από άποψη γενετικού υλικού και αναπαραγωγικού δυναμικού (η αντικατάσταση ενήλικων γυναικών στον πληθυσμό απαιτεί κατά μέσο όρο 12 χρόνια). Ο μετριασμός του κινδύνου της οδικής θνησιμότητας αντιμετωπίζεται το έργο Life SAFE-CROSSING, του οποίου το Εθνικό Μάρκο Majella είναι εταίρος (https://life.safe-crossing.eu/ ).
Οι παράνομες θανατώσεις ίσως ευνοούνται από τον χαμηλό βαθμό πληροφόρησης σχετικά με την αρκούδα και από την εμφάνιση συγκρούσεων ανθρώπου- αρκούδας, ειδικά σε περιοχές επαναποίκισης του είδους. Στο Εθνικό Πάρκο Majella, τα δεδομένα που συλλέχθηκαν τα τελευταία χρόνια αποκαλύπτουν μια επικίνδυνη κατάσταση που οφείλεται σε δύο λόγους: πιθανές ζημιές από την αρκούδα στον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα ενδέχεται να προκαλέσουν έντονη σύγκρουση ανθρώπινου-αρκούδας. Η «νέα» παρουσία αρκούδας θεωρείται συχνά ως κίνδυνος από τους ανθρώπους καθώς η μακρά απουσία (ή η σποραδική παρουσία) της αρκούδας στο Εθνικό Πάρκο της Μajell διέγραψε από την ιστορική μνήμη των τοπικών κοινοτήτων το πώς να συνυπάρχουν ομαλά μαζί τους.
Για το λόγο αυτό, το έργο LIFE ARCPROM, που ασχολείται με τον μετριασμό της σύγκρουσης μεταξύ ανθρώπου και αρκούδας, συνεισφέρει καθοριστικά στην διατήρησης της καφέ αρκούδας των Απεννίνων.
Καθεστώς προστασίας σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό / εθνικό νόμο για την καφέ αρκούδα των Απεννίνων:
Η καφέ αρκούδα των Απεννίνων (Ursus arctos marsicanus) είναι ένα ενδημικό υποείδος των Κεντρικών Απέννιων, που ταξινομείται ως Κρισίμως Κινδύνεύον από την Κόκκινη Λίστα του IUCN. Η Οδηγία για τους Οικοτόπους και η εφαρμογή της στην Ιταλία (προεδρικό διάταγμα 357/97, παραρτήματα Β και Δ, τροποποιημένα και επικαιροποιημένα με το προεδρικό διάταγμα 120/03) διασφαλίζουν την αυστηρή προστασία αυτού του υποείδους (είδη προτεραιότητας που περιλαμβάνονται στα παραρτήματα II και IV). Η εθνική νομοθεσία ταξινομεί την καφέ αρκούδα των Απεννίνων ως ειδικά προστατευόμενο είδος, με το νόμο 157/92 «Κανόνες για την προστασία της άγριας ζωής και για το κυνήγι». Το είδος έχει τον μέγιστο δυνατό βαθμό προστασίας από την εθνική νομοθεσία.